Klimaatadaptatie is een verhaal van preventie. Hitteplannen voorkomen met succes dat er bewoners in rusthuizen sterven door de warmte. Langzaamaan wordt er ook aan het personeel gedacht en komt aangepaste kledij op de agenda te staan. Maar hoe zit het met de iets langere termijn? Worden de gebouwen bijvoorbeeld aangepast aan hogere temperaturen en mogelijk overstromingsgevaar?
Jan Curfs, diensthoofd bij WZC Toermalien in Genk: “Als je weet dat 5% van de totale CO2-uitstoot uit de gezondheidszorg komt, dan weet je dat er iets moet veranderen. Bij ons gebouw uit 2012 is daar rekening mee gehouden: er zijn groendaken, het is goed geïsoleerd en er is een koelsysteem met luchtcirculatie. Airco is in een WZC niet zo aangewezen. De directeur heeft dat in één ruimte toch laten doen omdat het te warm werd. Dat is een afweging tussen milieu, gezondheid en klimaatregeling.”
“Bij de bouw die is gezet in 2019 is er iets minder rekening gehouden met klimaatadaptatie. Dat gebouw bestaat uit heel veel glas, daar schijnt de zon langs alle kanten en kan het ontzettend warm worden. Ik begrijp niet zo goed waarom ze dat gedaan hebben, want onze directeur zet wel heel hard in op andere milieumaatregelen: heel het dak gaat vol met zonnepanelen gelegd worden, plastic wordt totaal verbannen, er wordt heel hard gelet op verspilling…”
In het AZ St.-Jan in Brugge staan de bouwwerken in tekenvan klimatisatie. Spoedverpleegkundige Alexander Haesaert: “We merken dat de nieuwe gedeelten zeer goed gekoeld zijn, zelfs iets té. We hebben ook nog een ouder gedeelte: de laatste zomers halen we daar in sommige kamers temperaturen van 39, 40 graden. We hebben dat gemeld in het comité preventie en er staan nu ventilatoren, maar het blijft zeer moeilijk om daar te koelen. In de gerenoveerde zalen in het ziekenhuis is het heel aangenaam om te werken.”
Het UZ Gent bevindt zich in een speciale situatie: binnen dit en tien jaar wordt daar een volledig nieuw ziekenhuis gebouwd. Geert Jacobs is verpleegkundige op de hartbewaking: “Op een paar nieuwe gebouwen na is ons huidig gebouw sterk verouderd. De plannen dateren van de jaren ’60 en het werd gebouwd in de jaren ’70, dus dat is op vlak van milieu- en isolatienormen prehistorisch. De gebouwen zelf zijn zuidgericht en weinig geïsoleerd, de ramen zijn enkel glas… Op sommige plaatsen waait het gewoon binnen en ’s zomers wordt het veel te warm. Het is onbetaalbaar en nooit rendabel om dat up to date te brengen. Vanuit het ziekenhuis vestigen wij alle hoop op het nieuwe gebouw. Dat zal wel state of the art zijn, dat zal wel mee zijn met al de huidige technieken – voor zover de norm voor ziekenhuishygiëne dat toelaat. Als alles goed gaat zou de eerste inhuizing in 2029 moeten gebeuren.”
“De laatste zomers halen we in in sommige kamers in het oudere gedeelte van ons ziekenhuis temperaturen van 39, 40 graden. We hebben dat gemeld in het comité preventie en er staan nu ventilatoren, maar het blijft zeer moeilijk om daar te koelen.”
Alexander Haesaert, Spoedverpleegkundige AZ Sint-Jan, Brugge
Tussen nu en 2029 gaan we het letterlijk en figuurlijk moeten uitzweten,” zegt Yves Derycke, voorzitter ACOD UZ Gent: “Afgelopen zomer is er wel een aantal keer aan de bel getrokken: ‘Jongens, we zijn hier aan het stikken van de warmte.’ Het was 37 of 38 graden op sommige patiëntenkamers. Stel je voor, je hebt net een transplantatie of hartdecompensatie gehad… Dat heeft wel een effect. We werken met ad hoc oplossingen zoals lichtere kledij en mobiele airco’s die een hoop elektriciteit verbruiken, maar het is een beetje dweilen met de kraan open.”
Daarbij is het niet altijd simpel om te plannen voor een gebouw met zo’n lange oplevertijd. “ We hebben een projectgroep Healing Environment. Daar kunnen medewerkers ideeën voor de nieuwbouw aandragen rond beplanting, energie, waterdoorlating, etc. Daar komen wel wat vragen bij kijken: welke beplanting is het gezondst? Hoe beperk je verharding zonder aan toegankelijkheid in te boeten? Het probleem bij zo’n groot project als een ziekenhuis is dat je altijd achter de feiten aanloopt. De technologie die wij nu kiezen, gaat niet meer het nieuwste zijn tegen de tijd dat het gebouw er staat.”
Geert: “Als de Green Deal erdoor komt in de Europese Unie, gaat dat een impact hebben op de Belgische wetgeving en daarmee op de bouw van ziekenhuizen in de toekomst. Maar nu kunnen we dat niet inschatten.”
Interview: Marjon Meijer, Reset.Vlaanderen
Herkenbaar? Wil je reageren? Wil je een ander hot topic aanbrengen? Dat kan via dit formulier. Laat je naam en mailadres achter en we nemen snel contact op. Dit is ook de plek om aan te geven dat je interesse hebt in de gids ‘Klimaatadaptatie in de zorg’ die we op basis van deze interviews maken in samenwerking met de internationale confederatie van vakbewegingen ITUC.
