Een recente studie van Denktank Minerva onderzocht wat de invloed is van de Europese maatregelen rond de groene transitie op de kwaliteit van onze jobs. Zowel subsidies als belastingen moedigen Europese bedrijven aan om de omslag te maken. Dit heeft uiteraard ook gevolgen voor de werkgelenheid: bepaalde sectoren worden geconfronteerd met jobverlies, terwijl het aantal jobs in andere sectoren stijgt. Netto zien we een positief effect: de groene transitie zorgt voor meer jobs.
Vraag is nu of die nieuwe jobs ook kwaliteitsvolle jobs zijn. De studie onderzocht één, cruciaal, aspect: de vertegenwoordiging van werknemers op bedrijfsniveau, zowel voor België als de EU. Waar een goeie werknemersvertegenwoordiging is zijn de arbeidsvoorwaarden doorgaans beter, en de lonen hoger. Bovendien wil de EU, via de Minimum Wage Directive, het aandeel werknemers dat onder een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) valt, verhogen, om zo de sociale dialoog te bevorderen.
De studie concludeert dat in de meer vervuilende sectoren, die hun activiteiten moeten afbouwen, werknemers sterker vertegenwoordigd zijn dan in de andere sectoren.
Wel zien we sterke verschillen tussen de cijfers voor de EU-27 en België: in België ligt het aandeel werknemers dat lid is van een vakbond veel hoger dan het Europese gemiddelde. Al neemt, zowel in België als de EU, het verschil in vakbondsvertegenwoordiging tussen bruine en andere sectoren toe in het laatste decennium: hoewel het aantal jobs in de bruine sectoren daalt, neemt het percentage vakbondsleden er toe, terwijl er in de andere sectoren een dalende trend is ingezet.
“In de meer vervuilende sectoren, die hun activiteiten moeten afbouwen, zien we dat werknemers sterker vertegenwoordigd zijn dan in de andere sectoren.“
Figuur: Vakbondslidmaatschap in België.
Aandeel werknemers dat lid is van een vakbond in bruine en niet-bruine sectoren
Grafiek: Denktank Minerva @WZwysen Bron: ESS 2010-2020 Afbeelding downloaden Gecreëerd met Datawrapper
Wat de CAO’s betreft zien we dat in de meeste Europese landen de dekkingsgraad heel wat hoger ligt in de meer vervuilende sectoren dan in andere. Al zijn er grote verschillen tussen landen onderling. In België, waar de dekkingsgraad van CAO’s bijna universeel is, is er zo goed als geen verschil tussen sectoren.
Figuur : Verschil in dekkingsgraad CAO’s.
Verschil in dekkingsgraad (in procentpunt) van collectieve arbeidsovereenkomsten tussen werknemers in bruine sectoren en werknemers in andere sectoren
Grafiek: Denktank Minerva @WZwysenBron: ESS 2018 Afbeelding downloaden Gecreëerd met Datawrapper
Vakbondsvertegenwoordiging cruciaal voor eerlijke transitie
Om van een geslaagde transitie te kunnen spreken is het van cruciaal belang dat de nieuwe jobs ook waardige jobs zijn, met goede arbeidsvoorwaarden en een degelijk loon. Daarvoor is een goeie vakbondsvertegenwoordiging onontbeerlijk. Willen we dat de groene transitie ook sociaal rechtvaardig verloopt, dan moeten we voldoende aandacht hebben voor deze evolutie die gepaard gaat met de creatie van nieuwe jobs.
