Brussel, 15 december 2023 – Aan de vooravond van een verkiezingsjaar publiceert Reset.Vlaanderen, de netwerkorganisatie rond de eerlijke transitie in Vlaanderen, een doorlichting van de sociale rechtvaardigheid in het federale en Vlaamse klimaatbeleid. Het rapport toont de lacunes die klimaatbeleid vandaag onrechtvaardig maken, en reikt pistes aan om dat om te keren. Zo wordt gepleit voor de oprichting van een Belgische klimaatbank, naar Duits voorbeeld, als hefboom voor een eerlijke transitie.
2023 was opnieuw een jaar van klimaatrecords en in ons land waren er na de waterbom in Wallonië in 2021 ook de zware overstromingen in de Westhoek dit najaar. Toch blijft doortastend en coherent klimaatbeleid uit. Bovendien is de energiecrisis nauwelijks verteerd, en loert de winter weer om de hoek. Meer dan 13% van de Belgen moet het doen met een inkomen onder de armoededrempel, en meer dan 20% kampt met energiearmoede.
“Ook al staat in de klimaatplannen letterlijk dat ‘de rechtvaardige transitie de leidraad is’, wordt dit onvoldoende gekoppeld aan ambitieuze, concrete doelstellingen en doortastend beleid”, zegt Vanya Verschoore, coördinator van Reset.Vlaanderen. “Na vijf jaar wanbeleid in Vlaanderen onder het mom van ‘haalbaar en betaalbaar’, legt ons rapport de vinger op de wonde. Ook federaal zien we gemiste kansen. We reiken oplossingen aan voor een écht ambitieus, betaalbaar en eerlijk klimaatbeleid.”
De analyse van Reset.Vlaanderen leert dat publieke investeringen cruciaal zijn om ambitieuze klimaatdoelen te koppelen aan sociale vooruitgang. Zo roept de organisatie Belgische overheden ook op om werk te maken van een echte klimaatbank. Zo’n klimaatbank kan een katalysator zijn voor een eerlijke transitie. In Duitsland speelt de KfW, de Kreditanstalt für Wiederaufbau, een belangrijke rol in de energietransitie. Ook publieke investeringsmaatschappijen en een snelle afbouw van fossiele subsidies bieden kansen om meer publieke middelen voor de transitie vrij te maken.
“Onze doorlichting van het klimaatbeleid toont bijvoorbeeld op vlak van wonen enorme kansen om ambitieus en betaalbaar klimaatbeleid met sociale vooruitgang te combineren”, zegt Verschoore. Waar de uitdagingen het grootst zijn, op de sociale en private huurmarkt, is er nauwelijks beleid. Maar ook op de eigendomsmarkt gaat bijna alle ondersteuning naar hogere inkomens. “Door betaalbare en toegankelijke renovaties te koppelen aan het versneld afstappen van fossiele energie, kunnen overheden van wonen de motor van de rechtvaardige transitie maken.” Het gebouwenpatrimonium in Vlaanderen is erg verouderd. Dit zorgt voor veel uitstoot maar ook voor sociale uitdagingen: cijfers tonen een duidelijk verband tussen het inkomen en de kwaliteit van de woning. Daar ligt een win-win voor het rapen.
“Onze doorlichting van het klimaatbeleid toont bijvoorbeeld op vlak van wonen enorme kansen om ambitieus en betaalbaar klimaatbeleid met sociale vooruitgang te combineren”
– Vanya Verschoore, coördinator Reset.Vlaanderen
Ook de arbeidsmarkt moet worden klaargestoomd voor de transitie. Verschillende sectoren waar nu al een krapte heerst, zoals de bouwsector, zijn cruciaal.
“De klimaattransitie biedt veel kansen voor de arbeidsmarkt, maar een goede arbeidsmarkt is ook cruciaal voor de klimaattransitie. Toch zien we ook hier nog geen concreet beleid in de klimaatplannen. Vandaag zien we nog te veel dat maatschappelijk relevante jobs structureel ondergewaardeerd worden. Dat moet veranderen. Wij hopen dat beleidsmakers met onze analyse en aangereikte oplossingen aan de slag gaan”, besluit Verschoore.
