Kan een vermindering van de werktijd helpen in de strijd tegen de klimaatcrisis? Als het van professor Juliet Schor (Boston College) afhangt wel: “Door mensen meer tijd te geven om te spenderen, in plaats van geld, doorbreek je de ‘werk-en-spendeer cyclus”.
In een recente talk op een conferentie over werktijdreductie en de klimaatcrisis benadrukte prof. Schor dat het onmogelijk om onze emissies ambitieus te verminderen, zonder ook de werktijd in ontwikkelde landen aan te pakken. De overstap naar hernieuwbare energie zal op zich niet voldoende zijn, ook de vraag naar energie moet dalen.
Om te begrijpen hoe werktijdreductie hier een rol kan spelen, moeten we kijken naar de relatie tussen werktijd, het BBP (Bruto Binnenlands Product) en uitstoot.
Ten eerste zien we dat er meer broeikasgassen worden uitgestoten als het BBP stijgt. Daarnaast zien we dat een groei van hernieuwbare energiebronnen ook zorgt voor een grotere energievraag. Geen groei zonder uitstoot. Ook een reductie van de energievraag dringt zich dus op.
Nu wordt het interessant om het element werktijd in de discussie te gooien: als we een economie aanvaarden waarbij het BBP niet groeit, maar we wel ruimte zien voor productiviteitsgroei, dan zijn er 2 mogelijkheden: ofwel stijgt de werkloosheid – wat geen gewenste situatie is – ofwel verminderen we de werktijd. Zo kom je tot een situatie met minder werktijd, een hogere productiviteit en behoud van het BBP.
“Als we productiviteitsgroei laten samenvallen met minder werkuren, behouden we ons BBP en doorbreken we tegelijkertijd de ‘werk-en-spendeer-cyclus’”
Juliet Schor, Professor aan Boston College
Maar welk effect heeft die verminderde werktijd op onze uitstootcijfers? Onderzoek wijst steevast uit dat er een groot positief verband is tussen werkuren en uitstoot, op een macroniveau tussen landen, maar ook op niveau van de huishoudens. Om de uitstoot te doen dalen is een verschuiving in zowel werkuren als in consumptiepatroon nodig.
Daarom is het volgens Schor belangrijk om de ‘werk-en-spendeer-cyclus’ te doorbreken, waarin meer productiviteit zich vertaalt in een hoger inkomen, meer werkuren, meer uitgaven en daardoor een grotere productie. Die cyclus kan doorbroken worden door productiviteitsgroei samen te doen vallen met minder werkuren, waardoor mensen tijd krijgen om te spenderen, in plaats van geld.
Dit artitkel is gebaseerd op een artikel dat eerder verscheen op de website van ETUI
Photo credits: Juliet Schor in CORE project interview, Wikimedia