In 2015 zijn 163 landen samengekomen in Parijs met als doel, de opwarming van de aarde stabiliseren rond 1.5°C – 2°C. Om dit doel te bereiken moet de CO2-uitstoot verminderen. Dit kunnen de lidstaten behalen door langs de ene kant te investeren in efficiënte en hernieuwbare energie, en langs de andere kant minder uitgaven te besteden aan fossiele brandstoffen. Als we dit doen, wat is dan de impact op onze samenleving?
“In termen van groei van zowel het BBP als werkgelegenheid is de transitie naar een lage CO2-uitstoot economie positief voor de gehele Europese Unie.”EUROFOUND
Uit een studie van Eurofound – de Europese stichting tot verbetering van levens- en arbeidsomstandigheden – blijkt dat de transitie naar een economie met een lage CO2-uitstoot een positieve impact heeft op de werkgelegenheid in België. Als we de klimaatdoelstellingen van Parijs halen, kan de werkgelegenheid in België stijgen met 0.94% en de groei van het BBP met 2.3%. In vergelijking met de andere Europese landen is de impact op werkgelegenheid zelfs het grootst voor ons land. De constructie- en productie sectoren kennen de grootste stijging in werkgelegenheid aangezien zij direct in contact staan met de investeringen in efficiënte en hernieuwbare energie.
Veel van deze jobs zijn jobs voor laaggeschoolden. Uit een rapport van vdab vinden we dat laaggeschoolden het steeds moeilijker hebben om een job te vinden in het huidig economisch stelsel dat een evolutie kent naar een diensten- en kenniseconomie. Meer werkgelegenheid in deze sectoren kan deze evolutie tegemoet komen.
Zal de kost wel sociaal rechtvaardig zijn?
Volgens de berekeningen van de studie blijft de totale kost miniem. De kost die bedrijven uitgeven aan het bouwen van hernieuwbare energiebronnen betaalt zichzelf terug over de loop van het leven van zo’n energiebron. De eerste investeringen in energie-efficiëntie door de overheid kunnen door belastingen in hetzelfde jaar worden gerecupereerd.
“Men verwacht dat de klimaatverandering serieuze implicaties zal hebben op de levens- en werkomstandigheden, zowel globaal als in de EU. Bovendien zijn het in het bijzonder de mensen die zich sociaal en economisch op de rand bevinden, die het meeste kwetsbaar zijn voor deze verandering.”EUROFOUND
Deze berekeningen zijn gebaseerd op het huidig economisch systeem. In dit systeem zien we echter dat de kloof tussen hoge en lage inkomens steeds toeneemt en hiermee ook de ongelijkheid. De studie van Eurofound bevestigt dit ook. Hieruit blijkt dat extra jobs voornamelijk bij hoge en lage inkomens terechtkomen en minder bij de middelste inkomens. Dit zorgt voor een polarisatie tussen hoog en laag. Als we de financiering van de investeringen een herverdelend karakter geven, kunnen we voorkomen dat een loutere verhoging van de belastingen de ongelijkheid verder in de hand werkt.
De groene transitie en de investeringen die hiermee gepaard gaan kunnen zo een opportuniteit vormen om het huidig economisch systeem te hervormen. Zo wordt een verhoging van de belastingen op de uitstoot van CO2 vaak gezien als noodzakelijk. De uitdaging bestaat erin deze op juist die plaatsen te heffen dat het niet de sociaal en economisch zwakkeren zijn die het meeste zullen bijdragen. Met andere woorden, de opdracht bestaat erin het sociale vraagstuk te koppelen aan het klimaatvraagstuk, zodat we de kloof niet vergroten maar verkleinen.
Dus zal de kost wel sociaal rechtvaardig zijn? Ja, mits een zekere inspanning.
Waar wachten we dan nog op?
“In 2018 is uit data gebleken dat, ondanks het Klimaatakkoord van Parijs in 2015, de CO2-uitstoot aan het snelste tempo in 7 jaar stijgt .”EUROFOUND
Deze studie toont aan dat klimaatmaatregelen en sociale rechtvaardigheid geen begrippen zijn die tegenover elkaar staan. Sterker nog, beiden kunnen elkaar versterken.
Hiervoor is het noodzakelijk dat de overheid in de financiering van de transitie naar een groene economie het redistributieve en sociaal rechtvaardige karakter opneemt. Zo niet, bestaat de kans dat jobcreatie gepaard gaat met een vergroting van de inkomenskloof. Als de overheid hier in slaagt kan de volgende stap naar een duurzaam en sociaal rechtvaardig economisch stelsel gezet zijn. Deze stap is nu urgenter dan ooit. Dus ja, waar wachten we nog op?
Sarah Boutens
Stagiaire Arbeid & Milieu
