Samenwerking tussen vakbonden en de milieubeweging is van cruciaal belang, gezien ze beide vaak in de voorhoede vechten om overheden te overtuigen om klimaatverandering op de agenda te zetten. Dat stelt Béla Galgóczi, senior onderzoeker bij ETUI, in een nieuwe beleidsnota voor de ILO (International Labour Organisation).
Met het klimaatakkoord van Parijs verbonden de deelnemende landen zich ertoe de temperatuurstijging to 1,5 à 2°C te beperken tegen 2100. Strategieën voor een drastische vermindering van de emissies staan voor de deur, wat een grote impact zal hebben op de economie en op jobs. Om van een ‘rechtvaardige’ transitie naar een koolstofarme economie te kunnen spreken, moeten vakbonden betrokken worden in dit proces, aldus Galgóczi in de beleidsnota ‘Just Transition towards an Environmentally Sustainable Economies and Societies for All’.
Galgóczi stelt dat de grootteorde van de emissiereducties die werden overeengekomen, zowel in vergelijking met resultaten uit het verleden als de huidige toezeggingen, betekent dat hervormingen sneller moeten gaan, met als gevolg hardere sociale en werkgelegenheidseffecten dan we tot nu toe ervaren hebben. Dit zal tot grote veranderingen, aanpassingen, kosten en kansen leiden en zal een groot effect hebben op jobs, levensonderhoud, arbeidsomstandigheden, competenties en vooruitzichten op werk. Een rechtvaardige transitie zal van cruciaal belang zijn bij het beheer van dit proces en de arbeidersbeweging moet een voortrekkersrol spelen om deze groene transitie tot een succes te maken.
“Rechtvaardige transitie heeft verschillende dimensies, waarbij de context en de praktische gevolgen verschillen van land tot land. Een oplossing op maat is dus noodzakelijk.”
In de nota gaat Galgóczi in op de belangrijkste uitdagingen die van invloed zijn op de manier waarop transitie in de praktijk kan werken en wat vakbonden en werknemersorganisaties kunnen doen. Op basis van de ‘Guidelines for a just transition towards environmentally sustainable economies and societies for all’ (2015), de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs en de SDG’s (Strategic Development Goals) van de VN, wordt de rechtvaardige transitie geïnterpreteerd in termen van “uitkomst” en “proces”. Het resultaat zou waardig werk voor iedereen moeten zijn in een inclusieve samenleving met een netto nuluitstoot, waarbij armoede uitgeroeid is, aldus Galgóczi. Het proces moet ook gebaseerd zijn op een transitie die goed beheerd wordt met zinvolle sociale dialoog op alle niveaus, zodat de lasten eerlijk verdeeld zijn en niemand achterblijft.
Rechtvaardige transitie heeft verschillende dimensies, waarbij de context en de praktische gevolgen verschillen van land tot land. Een oplossing op maat is dus noodzakelijk. Een aantal casestudies die aan bod komen in de nota – zowel uit het Noorden als het Zuiden – tonen een aantal concrete voorbeelden die kunnen helpen om strategieën voor de vakbonden te formuleren. Er werd zowel met positieve als negatieve ervaringen rekening gehouden bij het opstellen van de aanbevelingen.
Dit artikel is een vertaling en verscheen eerder op de website van ETUI
