De pandemie waar we nu mee te maken hebben, laat zien hoe kwetsbaar onze geglobaliseerde samenleving is. In navolging van andere landen doet België er alles aan om op vlak van gezondheidsimpact het ergste te voorkomen door strikte beschermingsmaatregelen te installeren. Dat is uiteraard de eerste prioriteit.
Tegelijk zullen onze overheden, samen met de Economic Risk Management Group, in de komende periode beslissingen nemen om de economie overeind te houden in overeenstemming met het beleid van de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank.
Vooral in tijden van crisis is een stabiele richting op lange termijn enorm belangrijk. Greenpeace pleit ervoor dat alle maatregelen in de strijd tegen het Covid-19-virus duurzaam zijn en een oplossing bieden voor de ongelijkheid en de milieuschade die het huidige sociaal- economische model onherroepelijk veroorzaakt.
Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties António Guterres stelt het als volgt: “We hebben de verantwoordelijkheid om beter te herstellen dan na de financiële crisis in 2008.” Na de financiële crisis van 2008, vloeiden immers publieke middelen disproportioneel naar vervuilende industrieën. De huidige crisis en de daaruit voortvloeiende economische problemen tonen meer dan ooit aan dat de sociale en economische transitie zowel rechtvaardig als groen moet zijn. In plaats van de gaten in het huidige economische model te proberen dichten, moet er worden geïnvesteerd in systemen die mens, natuur en planeet ondersteunen.
“We hebben de verantwoordelijkheid om beter te herstellen dan na de financiële crisis in 2008.”ANTÓNIO GUTERRES, SECRETARIS-GENERAAL VAN DE VERENIGDE NATIES
INVESTEREN IN MENSEN EN ONZE TOEKOMST
De Corona-steunmaatregelen moeten met andere woorden helpen om ons beter uit te rusten om zowel de klimaat- als de biodiversiteitscrisis het hoofd te bieden. Het is daarom van groot belang om bij herstelmaatregelen alle uitgaven in te zetten met oog op een betere en veerkrachtige samenleving, met betere gezondheidszorg, arbeidsnormen, sociale- en milieubescherming. Stem economische steun op korte termijn af op deze lange termijn prioriteiten voor onze samenleving.
“De Corona-steunmaatregelen moeten helpen om ons beter uit te rusten om zowel de klimaat- als de biodiversiteitscrisis het hoofd te bieden.” (Foto: Flickr/Dom Dada)
Zorg dat personen die in nood verkeren als gevolg van de Covid-19-crisis voldoende compensatie krijgen – met extra aandacht voor zij die zich al in een kwetsbare positie bevonden voor de crisis. Stop met onze samenleving kapot te bezuinigen en geef voorrang aan welzijn.
Focus herstelmaatregelen op mensen en het klimaat, niet op bedrijven an sich. Overheidssteun aan bedrijven moet afhankelijk worden gemaakt van het opstellen en uitvoeren van concrete transitieplannen in lijn met het klimaatakkoord van Parijs, maar ook van sociale bescherming voor werknemers.
Voor zwaar vervuilende industrieën moet er bovendien extra op gelet worden dat middelen die bedoeld zijn om werknemers te ondersteunen niet worden gebruikt om bedrijfsbelangen te behartigen of om milieuverwoestende praktijken of salarissen van leidinggevenden in stand te houden.
Richt dus de steunmaatregelen optimaal op een verschuiving van onze economie en samenleving naar klimaatneutraliteit tegen 2040, door te investeren in echte klimaatoplossingen die ten goede komen aan zo veel mogelijk mensen.
“Voor zwaar vervuilende industrieën moet er op gelet worden dat middelen die bedoeld zijn om werknemers te ondersteunen niet worden gebruikt om bedrijfsbelangen te behartigen of om milieuverwoestende praktijken of salarissen van leidinggevenden in stand te houden.”
TRANSPORT
Laat ons dat even concreet maken, om te beginnen voor de transportsector: het probleemkind van ons klimaatbeleid. Een terugkeer naar business as usual in de transportsector is absoluut niet duurzaam voor het klimaat (of onze gezondheid). De Covid-19-crisis zou een keerpunt kunnen worden in de transformatie van onze mobiliteit.
Investeer daarom in de nasleep van de #CoronaCrisis volop in het spoornetwerk en het openbaar vervoer, fietsinfrastructuur en gedeelde elektrische mobiliteit (bv. doordachte publieke laadinfrastructuur). Dit zal zowel jobs, klimaatwinst als gezondheidswinst opleveren.
Mogelijke overheidssteun aan de luchtvaart kan enkel met sociale- en milieuvoorwaarden. Koppel de steun aan zekerheid voor werknemers in plaats van aandeelhouders. En aan ambitieuze klimaatplannen, en niet langer verzet tegen maatregelen zoals een kerosinetaks om dat concreet te maken.
“Mogelijke overheidssteun aan de luchtvaart kan enkel met sociale- en milieuvoorwaarden. Koppel de steun aan zekerheid voor werknemers in plaats van aandeelhouders.”
ENERGIE
In de energiesector kunnen op korte termijn bijkomende investeringen in energie-efficiënte renovaties en kleinschalige zonnepaneel-installaties de economie ondersteunen en lokale werkgelegenheid garanderen.
Het is ook belangrijk om toekenningscriteria van renteloze leningen voor energie-efficiënte renovaties te versoepelen, hun toepassingsgebied uit te breiden tot de installatie van residentiële zonnepanelen en het gebruik ervan te promoten.
Herzie ook het wetgevend kader zodat het financieel interessant wordt om het beschikbare dakoppervlak maximaal te benutten en meer te produceren dan het eigen verbruik. En werk regelgeving uit om collectief zonnedelen mogelijk te maken en herzie de netwerkvergoeding hiervoor.
Waar nodig moeten ook inteken/oplever-deadlines voor grote hernieuwbare energieprojecten herzien worden zodat investeerders niet in de problemen komen. Bovendien moet het tenderingproces voor de nieuwe offshore windmolenparken zo snel mogelijk opgestart worden met oog op 2025.
“Herzie het wetgevend kader zodat het financieel interessant wordt om het beschikbare dakoppervlak maximaal te benutten en meer te produceren dan het eigen verbruik. En werk regelgeving uit om collectief zonnedelen mogelijk te maken en herzie de netwerkvergoeding hiervoor.”
En deze hernieuwbare energie-projecten moeten tenslotte een eerlijke kans krijgen door vast te houden aan de wettelijk vastgelegde kernuitstap zodat de integratie van hernieuwbare energie op het net niet in het gedrang komt door de productie van artificieel goedkopere en niet-flexibele kernenergie.
LANDBOUW
In tijden van sociale en economische instabiliteit is het van groot belang dat gezond, ecologisch en hoofdzakelijk plantaardig voedsel in hoge mate beschikbaar en betaalbaar is.
Dat kan de overheid doen door de initiatieven van kleinschalige landbouwers en lokale en solidaire voedselnetwerken naar de consument toe te promoten, zodat gezond lokaal en ecologisch geproduceerd voedsel toegankelijk is voor iedereen.
Waarom geen transitiefonds starten voor een betere ondersteuning voor duurzame, veerkrachtige en lokaal ingebedde landbouwmodellen, om zo de stijging van het aantal landbouwers in nood een halt toe te roepen en om te buigen? Verschuif met andere woorden steun aan niet-levensvatbare industriële ondernemingen en niet-duurzame landbouwpraktijken, naar meer ecologische landbouwpraktijken die deel uitmaken van een divers en veerkrachtig voedsel- en landbouwmodel dat de biodiversiteit beschermt en herstelt.
“Verschuif steun aan niet-levensvatbare industriële ondernemingen en niet-duurzame landbouwpraktijken, naar meer ecologische landbouwpraktijken”.
CIRCULAIRE ECONOMIE
De overgang naar een sociale, groene en hernieuwbare economie vergt ook een overgang met betrekking tot de herkomst en het gebruik van de grondstoffen die daarvoor nodig zijn. De roofbouw op onze planeet moet stoppen.
Onze overheden moeten daarom een boost geven aan de circulaire deeleconomie: lokaal hergebruik, levensduurverlenging en herstel. Zo vermijden we dat voor het winnen van zeldzame metalen steeds meer kwetsbare ecosystemen op land en in de diepzee vernietigd worden.
Daarnaast moet er werk gemaakt worden van een duurzame, circulaire batterijketen zoals voorzien in de Europese Green Deal, waarbij ook ingezet moet worden op een hoger terugwinningspercentage voor cruciale energiemineralen.
BEWAAK DE DEMOCRATIE
Noodmaatregelen die een inbreuk zijn op de privacy van mensen moeten proportioneel en tijdelijk zijn. Bovendien moeten overheden transparantie en verantwoording garanderen in geval van gebruik van persoonsgegevens.
Overheden moeten bovendien verzekeren dat regels in het kader van deze noodsituatie, alleen rechtstreeks van toepassing zijn op de noodsituatie. Ze moeten ook zorgen voor transparantie in besluitvorming en voorafnames vermijden op beslissingen die na de crisis genomen zullen moeten worden.
Het is in tijden van crisis dat vaak cruciale keuzes worden gemaakt voor de toekomst. Laat ons die keuzes maken in functie van mensen, onze gezondheid, ons leefmilieu en het klimaat.
Joeri Thijs, Greenpeace