Deelfietsen zijn fietsen die voor een korte duur en tegen een geringe kost worden aangeboden in een netwerk van publiek toegankelijke uitgiftepunten. Jeffrey Matthijs (Autodelen.net vzw) geeft een overzicht van de verschillende formules.
Wat zijn deelfietsen?
Deelfietssystemen zijn goed toegankelijk, gemakkelijk te gebruiken en vormen een onderdeel van het dagelijkse mobiliteitsaanbod, naast de trein, bus, (deel)auto en de eigen fiets. Fietsdelen is gebaseerd op volgende principes:
- Na registratie en betaling van een mandaat kan de klant op verschillende locaties, ongeacht het tijdstip, een fiets ontlenen waarbij hij deze niet persoonlijk bezit.
- Het systeem gaat uit van een netwerk waarbij men streeft naar optimaal fietsgebruik. Dit uit zich op het vlak van uren van toegankelijkheid, gebruiksvriendelijkheid, uitgiftepunten, prijszetting en teruggavepunten.
Vormen van fietsdelen
Last mile fietsdelen
Bij deze vorm van fietsdelen worden fietsen geplaatst aan vaste stations in de nabijheid van een halte van het openbaar vervoer (meestal treinstations). De bedoeling is dat de klant zich verplaatst met bijvoorbeeld de trein en de laatste kilometers tot de bestemming met de deelfiets gebeuren. In Vlaanderen bestaat er één dergelijk systeem, namelijk de ‘bluebikes’ (www.bluebike.be).
Fietsdelen in de stad
In sommige steden zoals Antwerpen (Velo) en Brussel (Villo!) is er reeds een fietsdeelsysteem waarbij een klant de fiets kan afhalen aan een vast station en terugbrengen naar een ander station in de stad.
Sinds kort experimenteren sommige steden met “free floating” fietsdeelsystemen waarbij een deelfiets voorzien is van een “slim” slot en waarbij ieder lid een fiets kan gebruiken en op een willekeurige plaats in de stad kan achterlaten. De deelfietsen worden gelokaliseerd via een smartphone app (bv. http://www.mobit.eu). Zo werden in Brussel onlangs de “Billy bikes” gelanceerd (www.billy.bike), maar ook steden als Mechelen, Kortrijk en Hasselt experimenteren met dit systeem.
Fietsleasing
In sommige gevallen kan een klant een deelfiets gebruiken voor een langere periode (bv. voor één schooljaar). De fiets is dan exclusief toegewezen aan die klant. Er wordt een vaste forfaitaire vergoeding voor betaald. Een bekend voorbeeld zijn de studentenfietsen van de stad Gent.
Op Wielekes is een fietslease deelsysteem voor kinderfietsen waarbij kinderfietsen geleased worden totdat ze niet meer geschikt zijn, waarna de fiets vervangen wordt door een groter model dat past bij de groei van het kind (www.opwielekes.be).
P2P fietsdelen
Een relatief jonge trend in Vlaanderen is het delen van privéfietsen via een online platform. Dit is in principe identiek aan P2P autodelen, alleen worden fietsen aangeboden in plaats van auto’s.
Fietsdelen en bedrijven
Meer en meer bedrijven stellen pool-of leasefietsen ter beschikking van het personeel voor woon-werk verplaatsingen en/of dienstverplaatsingen.
Landelijke thuiszorg bijvoorbeeld heeft in Turnhout een dertigtal medewerkers die dagelijks bij verschillende zorgbehoevenden langsgaan en/of boodschappen voor hen doen in de stad. Dankzij het gebruik van deelfietsen kunnen ze heel wat verplaatsingen met de fiets doen in plaats van met de wagen. De toegang tot de fietsenstalling en de sleutelbox gebeurt met een badge of vingerscan.
Een ander interessant voorbeeld is sociale huisvestingsmaatschappij ‘De Ideale Woning’. Zij maken sommige korte verplaatsingen verplicht met de deelfiets. Zo is sinds 2015 het aantal fietsgebruikers in het woon-werkverkeer gestegen van 19 naar 32 personen. De invoering van elektrische fietsen in 2016 zorgde voor een extra boost. Iedere werknemer draagt 10% van het leasebedrag bij en krijgt daarvoor in ruil ook pechverhelping, diefstalverzekering en een halfjaarlijks onderhoud. Na 4 jaar kan de werknemer eigenaar worden indien hij 50% van de woon-werkverplaatsing met de fiets heeft gemaakt.
Jeffrey Matthijs
Autodelen.net