De zorgsector kampt met vele uitdagingen: stijgende kosten, een tekort aan verpleegkundigen, meer burn-outs op de werkvloer en een verouderde, ineffectieve infrastructuur zijn slechts enkele voorbeelden. De nood aan creativiteit en innovatie was nooit groter. Door de verhoogde werkdruk in de zorg blijft er echter weinig tijd over voor andere zaken dan de dagelijkse zorgdoelen.
Daarom wil Reset.Vlaanderen, samen met Arteveldehogeschool, een opleiding uitstippelen waarbij het ontwikkelen van competenties bij de zorgverleners om vanuit hun eigen talenten en waarden actie te ondernemen op de werkvloer centraal staat.
Sabrina Nachtergaele en Nele De Roo, beiden onderzoeker en docent bij Arteveldehogeschool en opgeleid als verpleegkundige, verduidelijken het belang van dit project.
“Leiderschap en innovatie in de zorg zitten al een tijdje in de opleiding tot verpleegkundige verankerd, en sinds een paar jaar – voorals sinds de coronacrisis – voelen we ook heel sterk de nood om hierop in te zetten in het werkveld zelf”, vertelt Nele. “Met de nieuwe opleiding willen we kijken hoe we innovatief gedrag kunnen teweegbrengen bij zorgverleners, met als doel om hen klaar te stomen om zich gemakkelijker te kunnen aanpassen aan veranderingen, waar ze soms plots tegenaan lopen in het werkveld. Het is de bedoeling dat die situaties gemakkelijker gesignaleerd worden en dat ze zelf aan de slag gaan om oplossingen te bedenken.”
“Het ultieme doel is om een cultuurverandering teweeg te brengen, met meer openheid, en waarbij makkelijker naar innovatieve oplossingen gekeken wordt”, vervolgt Sabrina.
Feedbackcultuur
“We weten dat kwaliteitsvolle zorg daar beter van wordt voor patiënten en we weten ook dat de jobtevredenheid voor zorgverleners stijgt. In de huidige context is dat echt noodzakelijk, want de werkdruk is torenhoog, met een groot risico op jobontevredenheid”, aldus Nele.
“Het is in de eerste plaats nodig om een aantal basisattitudes scherp te krijgen, zoals het zien van kansen om te veranderen, maar er is vooral ook een gebrek aan feedbackcultuur. Het geven en ontvangen van feedback en constructief samenwerken is heel waardevol en lijkt heel evident, maar dat is het zeker niet. We zullen stap per stap richting meer innovatief gedrag moeten werken. Dat zullen we onder meer doen via het aanbieden van kennisclips en een aantal toepassingsoefeningen, met als finaal doel om een volledig draaiboek te ontwikkelen voor organisaties, om aan de hand van een geijkt proces een team van zorgverleners samen te stellen, die dan vanuit die verschillende competenties gezamenlijk rond een uitdaging gaat werken.”
“Al blijft het een grote uitdaging om het werkveld te bereiken”, benadrukt Sabrina. “Omwille van de schaarste op de werkvloer is het heel moeilijk om zorgverleners die al aan de slag zijn te motiveren om in te zetten op levenslang leren. We krijgen hen moeilijk naar de campus om die opleiding te volgen. Daarnaast worden heel veel instellingen ook met besparingen geconfronteerd. Op die manier worden geld en tijd snel als argument gebruikt om niets te doen, maar we zijn ervan overtuigd dat de nood te hoog is om er niet op in te zetten. Volgens ons kan innovatieve zorg er net voor helpen zorgen dat het gemakkelijker wordt voor de zorgverleners om alles wat op hun bord terechtkomt te dragen”, aldus Sabrina.
“Innovatieve zorg kan ervoor helpen zorgen dat het gemakkelijker wordt voor zorgverleners om alles wat op hun bord terechtkomt te dragen.”
Hiërarchische drempel
“We willen zorgverleners handvaten geven om zelf leiderschap op te nemen, maar we moeten ons er ook van bewust zijn dat zorginstellingen heel hiërarchische organisaties zijn waar het voor de huidige directies en hoofdverpleegkundigen vaak niet evident is om leiderschap af te staan. We merken dat het naar hen toe toch vaak een verhaal is dat bedreigend kan overkomen”, vervolgt Sabrina. “Om er een succes van te maken moeten we zorgen dat we hier goed mee omgaan en voldoende aandacht schenken aan het meekrijgen van de directies en leidinggevenden.”
Sabrina en Nele kijken ernaar uit om in te zetten op het leiderschapsgedrag van zorgverleners, die echt aan het bed staan en geen leidinggevende functie hebben. “We weten dat er vier contextfactoren van essentieel belang zijn hierbij: de organisatie van de werkomgeving, de leiderschapsstijl van de directe leidinggevende, de heersende teamdynamiek en de professionele identiteit die ze op dat moment zelf gaan ervaren. Met die kennis onder de arm hopen we met dit project echt iets te betekenen voor de kwaliteit van de zorg in Vlaanderen”, besluit Sabrina.
