Eerlijke transitie

Wat is een eerlijke transitie?

Met de term ‘transitie’ wordt de overgang aangeduid van ‘business as usual’ naar een nieuwe manier om onze samenleving en economie vorm te geven, zodat we de grenzen van onze planeet niet overschrijden.

Dat die transitie broodnodig is op verschillende vlakken weten we ondertussen: het is 5 na 12 voor het klimaat, er woedt een ongeziene biodiversiteitcrisis, we hebben te kampen met water- en grondstoffenschaarste, luchtvervuiling, enz.
Er zijn heel wat manieren om aan een transitie te werken, maar we moeten zorgen dat dit niet ten koste gaat van de zwakkeren in onze maatschappij: denk maar aan mensen in armoede, die vaak de middelen niet hebben om hun leven op een duurzamere manier in te richten. Of denk aan mijnwerkers of werknemers die werken in de steenkoolindustrie. Ook zij moeten meegenomen worden in die transitie, zonder dat ze het slachtoffer worden. We willen dus dat de transitie eerlijk verloopt. 

Voor de invulling van een eerlijke transitie baseren we ons op het zogenaamde donutmodel van de Britse econome Kate Raworth

De basiselementen

Om die transitie op een eerlijke manier vorm te geven zijn een aantal basiselementen van essentieel belang:

1. Zorg voor voldoende financiering en investeringen in sectoren en gebieden die een transitie moeten doormaken. Deze gebeuren in overleg met al wie hierbij betrokken is. Het respecteren van de mensenrechten en ook arbeidsrecht, naast principes rond werkbaar werk worden niet in vraag gesteld. Hier wordt ook extra aandacht gevraagd voor kwetsbare landen;
2. Sociaal overleg en een democratische raadpleging van de sociale partners en stakeholders (vakbonden, werkgevers, lokale gemeenschappen).
3. Voldoende wetenschappelijk onderzoek en inschatting van de sociale en werkgelegenheidsimpact van de voorgestelde transities;
4. Sociale bescherming, samen met een actief arbeidsmarktbeleid;
5. Degelijke lokale planning voor economische diversificatie die werkbaar werk ondersteunt en de gemeenschap stabiliteit biedt bij de transitie. Geen enkele gemeenschap mag aan zijn lot overgelaten worden, omdat dit niet zal leiden tot een eerlijke verdeling van kosten en baten.

Impact op jobs

De transitie naar een duurzamere economie zorgt ervoor dat sommige sectoren voor een radicale transformatie staan. Denk bijvoorbeeld aan de sector van de fossiele brandstoffen die zich volledig zal moeten heroriënteren.
Andere sectoren zullen minder ingrijpend veranderen, maar de inhoud van de jobs zal in veel gevallen in meer of mindere mate veranderen. De uitdaging zit erin om over de kwaliteit van die nieuwe jobs te waken. Nieuwe competenties en profielen zullen ontstaan, de nood aan degelijke opleidingen zal groter zijn dan ooit. 

Mondiale (on)rechtvaardigheid

Wereldwijd gezien zijn het de meest kwetsbare regio’s die het zwaarst getroffen worden door de klimaatverandering waardoor ongelijkheid binnen én tussen landen wordt gegenereerd en bestendigd. Er dreigen desastreuze gevolgen voor het globale Zuiden, maar ook in West-Europa wordt het welzijn van toekomstige generaties ondermijnd.

Federale overheid en eerlijke transitie

Op 24 mei 2022 bracht federaal Minister van Klimaat, Leefmilieu, Duurzame Ontwikkeling en Green Deal Zhakkia Khattabi de duurzame ontwikkelingssector samen om het voorbereidend werk voor het beleid rond rechtvaardige transitie op te starten.

Meer info vind je hier. Je kan er ook de presentaties en het event herbekijken.